Door: Martin Liebregts en Sandra Arts 

De basis voor het renovatieplan ligt besloten in een beeldkwaliteitsplan. Hierin is vastgelegd hoe de soberheid uit het verleden gecorrigeerd kan worden: reinigen metselwerk, buitengevelisolatie op de verdieping, nieuwe puien ter plaatse van voordeuren. Als daktrim is een nieuw ontwikkelde pan gebruikt.
Verder zijn voor de woonomgeving aanvullende maatregelen bedacht om de nieuwe eigenschappen van de strokenverkaveling te verzachten: vormgeven van de erfafscheiding, terugdraaien van landjepik etc. Het resultaat is een fris ogend buurtje dat de bijnaam ‘Klein Thorn’ heeft gekregen door de ‘witte’ uitstraling. 

 In de wijk De Wieër, stadsdeel Heerlerheide te Heerlen, bezit Weller twee woningcomplexen van in totaal 396 woningen, die een stedenbouwkundige eenheid vormen door ontwerp, bouw en verkavelingspatroon. Complex 81 bestaat uit 46 blokken van ieder 6 eengezinswoningen (totaal 276) en Complex 82 uit 12 blokken van ieder 10 galerijwoningen (totaal 120). Het souterrain van Complex 82 omvat 120 bergingen, 101 garages, 2 stookruimten en 1 traforuimte.
De buurt/het deelgebied is gebouwd rond negentienzestig. De strokenverkaveling is een illustratie van de nieuwe stedenbouwkundige opvatting (licht, lucht en zon), met een sterk doorgevoerd gelijkheidsideaal. De aanwezigheid van het beperkt aantal gestapelde woningen zorgt voor enige ruimtelijke ordening door de openheid, hoogte en transparantie. Het groen vloeit bijna weg in het aangrenzende park.
Als je midden in de wijk staat, weet je eigenlijk niet of er ooit aan deze groene oase van zondagse rust een einde zal komen. Er is bijna geen hiërarchie, geen begin, geen einde. Het totaal heeft een enigszins amorfe vorm, omdat de beschikbare grond en contingenten het aantal woningen hebben bepaald. De structuur is abstract en hoeft niet te eindigen. 

Stedenbouwkundige opzet 

Terug naar Heerlerheide, Heerlen, de oostelijke mijnstreek. De basis voor de huidige stedenbouwkundige structuur is het resultaat van de vooroorlogse mijnwerkerskoloniën. In het begin van de vorige eeuw zijn ze als zelfstandige eenheden over het landschap verspreid (goedkope grond, dicht bij de mijnen, enigszins vruchtbaar en droog). In de naoorlogse periode is de ruimte tussen deze koloniën geleidelijk opgevuld. De mijnen verdwenen en de betekenis van de specifieke ligging van de koloniën ook. Nu lijkt het of het wonen uitwaaiert over het landschap. De oorspronkelijke centra (de mijnen) zijn verdwenen.
Tussen die zelfstandige koloniën zijn langs oude routes opeenvolgende deelgebieden ingevuld, waarvan De Wieër er een is. (De Wieër ligt tussen Nieuwerhagen, Nieuweind en Ganzenweide.) In die zin is de Wieër in traditie gebouwd.
De totale wijk is opgebouwd uit sterk gelijkende stempels:
 •  De eengezinswoningen bestaan uit 46 blokjes van 6 woningen (ca. 38 m¹ lang) en in stroken verkaveld met ca. 21 m¹ afstand tussen de blokken.
  •  De 12 galerijblokjes staan op een perceel met gelijksoortige afmetingen (ca. 40 x 30 m¹). De ruimte aan de balkonzijde is meer parkachtig ingevuld.
De koppen van de stempels worden veelal beëindigd met groen.
– Het gehele gebied loopt van de Servatiusstraat iets naar beneden en aan het einde loopt het terrein weer iets op. Hierdoor is er een lichte glooiing in het gebied aanwezig.
– De Willem Barentszweg met een straatprofiel van ca. 50 m¹ en een groene middenallee versterkt het groene en open karakter van het gebied. 

Architectonisch karakter 

Niet alleen de stedenbouwkundige opzet kent een hoge mate van uniformiteit. Ook de architectuur van de woningen wordt hierdoor gekenmerkt, gepaard gaande met een soberheid in de beeldtaal.
De 46 blokjes met eengezinswoningen zijn in wezen identiek. Het verschil dat gemaakt is, is dat de plaats van de voordeur van de kopwoning kan verschillen door de situering (in de langsgevel of in de kopgevel). De blokjes zijn vierkant, waarbij de geleding aangebracht is door verschillend metselwerk van begane grond en verdieping, het ritme van de gevelopening en de kanalen bovendaks. In het oorspronkelijk ontwerp is de voordeur gecombineerd met de pui van de woning ernaast.
De galerijflats zijn sober vormgegeven. Dit wordt versterkt door de aanwezigheid van garages op de begane grond. 

Veranderingen in de tijd 

De huidige buurt is de afgelopen ruim dertig jaar door ingrepen en veranderende wooncultuur sterk veranderd:
• Onderhoud aan de gevel heeft het sobere karakter versterkt.
• De auto is bepalend voor het straatbeeld geworden.
• Veel bewoners van kopwoningen hebben het openbaar groen toegevoegd aan de eigen tuin en daar waar de locatie het toelaat, is tevens de mogelijkheid gemaakt om op eigen terrein te parkeren.
• Door de bewoners zijn er uiteenlopende aan- en bijbouwsels aangebracht. Ook de erfafscheidingen illustreren het volledige palet aan materialen en bouwvaardigheden.
• Het straatbeeld is sterk versoberd door de aanwezigheid van de betonnen vuilcontainers en de sobere/monotone bestrating (betontegels en asfalt).
• Plaatselijke vervuiling op straat en de verschillende normen over de inrichting van de tuin en de vereiste kwaliteit van de erfafscheidingen versterken de beeldkwaliteit niet, maar leiden tot een rommelig beeld. 

Ambities of voorstellen in hoofdlijnen 

Uiteindelijk zijn ten aanzien van de verschillende onderdelen (woonomgeving, eengezinswoningen, galerijflats) ambities geformuleerd in het beeldkwaliteitsplan, die vervolgens vertaald zijn in mogelijke maatregelen. Bestaande eengezinswoningen
Voor de eengezinswoningen zijn voor de aanpak van de gevels plannen opgesteld. In hoofdlijn komt het erop neer het uiterlijk te verluxen:
• Slaapverdieping gevelstuc met isolatie (lichte kleur) en waterslagen en dakrand uitgevoerd in een keramisch product.
• Begane grond metselwerk reinigen en in kleur voegen.
• Pui voorgevel wijzigen en luxere uitstraling geven.
• Hemelwaterafvoer als accent aanbrengen. 

Galerijflats
Voor de galerijflats zijn instandhoudingsmaatregelen voorgesteld in afwachting van de veranderende vraag in de tijd. Op dit moment biedt de huidige structuur voldoende ruimte voor uiteenlopende nieuwe invullingen. 

De woonomgeving
De aanpak van de woonomgeving omvat een vijftal maatregelen:
• Herinrichting van de bestrating aan de voorzijde van de eengezinswoningen (ca. 46 x 50 m¹ x 2 m¹ = 4.600 m²). Tegelijkertijd kan opnieuw vormgegeven worden aan de plaats van vuilcontainers en de begeleidende verlichting.
• Deels behoort bij de inrichting van de bestrating aan de voorzijde ook de aanpak van de achterzijde. Dit kan bestaan uit een overgangszone van groen van 0,5 m¹ (erfafscheiding met poort). Hierbij moeten ook de koppen van de bouwblokken betrokken worden (ca. 4.100 m¹).
• Op veel plaatsen is het parkeren niet duidelijk vormgegeven en ingevuld als langsparkeren op de geasfalteerde rijbaan. Om de massaliteit te doorbreken zullen de parkeerplaatsen vormgegeven moeten worden (aantal ca. 300 plaatsen).
• De assen in het gebied qua inrichting extra aandacht geven (laankarakter).
• Bestaande groencasco volledig in beeld brengen en opnemen in een nieuw groenplan.