Door Irene Edzes

De manier waarop we met ons afval omgaan lijkt fundamenteel te veranderen. Hergebruik is voor ontwerpers een niet meer weg te denken onderdeel van het productieproces. Architecten leggen zich toe op hergebruik van gebouwen en materialen, industriële vormgevers vormen bestaande producten om tot inspirerende nieuwe. En zelfs wetenschappers van NASA doen onderzoek naar hergebruik van ruimteafval. Maar waar blijft het elan als het om de manier gaat waarop wij als ‘gewone’ mensen ons afval wekelijks moeten sorteren?

Nu het gemeengoed is geworden plastic, papier en glas gescheiden in te leveren bepalen nog altijd onwelriekende containers, felgekleurde kliko’s en ontsierende verzamelingen van lege flessen het straatbeeld. Al heeft op veel plekken de ondergrondse afvalbak voor verbetering gezorgd, bezien vanuit de publieke ruimte is afvalscheiding nog steeds een noodzakelijk kwaad. Voor het grovere afvalwerk staan we op zaterdagen in lange rijen te wachten om op industriële terreinen van onze kapotte goederen te worden ontdaan.

Voor het nieuwe afvalsorteerstation van Alphen aan den Rijn heeft de gemeente een ambitieuze ontwikkelingsvisie opgesteld. Geïnspireerd op het principe van Cradle 2 Cradle gelden duurzame uitgangspunten voor iedere ontwikkelfase van dit project.
Het Ecopark wordt een leer-, leef-, werk-, en recreatiepark voor materiaalstromen en duurzame energieproductie. Het wordt niet alleen een plek om afval te brengen, maar ook één waar je materialen kunt gaan halen en waar kinderen geïnformeerd kunnen worden over hergebruik en duurzaamheid.

Voor dit gewaagde plan mochten wij een bijpassend inrichtingsplan maken. Hoewel op het terrein beperkt ruimte is voor beplanting, oogt het terrein van buitenaf opmerkelijk groen door de landschappelijke inrichting van de oevers. De natuurvriendelijke oevers zijn rijk aan rietsoorten, waterplanten en een uitbundig bloemenmengsel. Schanskorven, gevuld met puin, bieden een strak kader. De paden en wegen zijn aangelegd van hergebruikt bestratingmateriaal. Uniek is de toepassing van fruitbomen op het ecopark. Letterlijk de vruchten kunnen plukken van een afvalstort is een ongebruikelijke en educatieve illustratie van de kringloop van de natuur.

En nu terug naar onze straat. Hoe kunnen we de afvalstroom in onze eigen wijk formidabel vormgeven? Wie ontwerpt de Holle Bolle Gijs anno nu? Wellicht biedt de wetenschap op termijn uitkomst, maar misschien moeten we ons als ontwerpers ook anders tot het afval gaan verhouden. Net als bij het Ecopark kan afval een ontwerpaanleiding zijn om in een veel breder verband over hergebruik in openbaar gebied na te denken. Hergebruik van materialen planten en bomen, maar ook van inrichtingselementen. Een buurtinrichting die meegroeit met bewoners. Maar ook: kan een afvalbak speelaanleiding in plaats van molesteeraanleiding zijn? En kan een verzamelplek voor containers op andere dagen de vaste afspreekplek worden?