Door Dagmar Ebbeling
De aanpak van een woning kan niet los worden gezien van de eigenaar. Een particuliere eigenaar is vrij om, binnen zijn eigen mogelijkheden, zijn woning aan te passen aan zijn individuele wensen. Corporaties zullen ook vanuit andere belangen kijken naar keuzemogelijkheden van een bewoner bij aanpak van de woning.
Het dilemma van verschillende perspectieven bij grootschalige renovatie
Door Sandra Arts
Het blijft telkens weer een lastige situatie, het renoveren van woningen voor de zittende bewoners terwijl de woningen een monumentale status hebben. De overheid heeft dus ook iets te zeggen over het uiteindelijke resultaat, terwijl de eigenaar (de corporatie) het laatste woord wil hebben over wat er daadwerkelijk wel of niet gebeurt en de bewoner moet er prettig in blijven wonen.
Monumentale woningen staan er vaak al bijna honderd jaar. Destijds gebouwd volgens de toen geldende eisen en normen. In de jaren zeventig hebben deze woningen de renovatiegolf meegemaakt, waarbij het vooral ging om praktisch en functioneel, verruimen en meer daglicht. Met deze ingrepen had het beeld een minder hoge prioriteit dan nu. De uitstraling van de woningen is er na deze renovatieperiode dan ook meestal niet op vooruit gegaan.
Met de renovatieperiode die nu voor de deur staat, is er wel aandacht voor het beeld, vaak met het gevaar dat de bewoners voor hen belangrijke kwaliteiten moeten inleveren. Denk bijvoorbeeld aan de enorme, sober vormgegeven dakkapellen, die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw op de daken van de kleine arbeiderswoningen zijn verrezen; veel ruimtelijke kwaliteit tegen vermindering van de beeldkwaliteit.
In het kader van de Design- en Innovatieworkshop (3)
Door Roel Simons en Sandra Arts
In dit derde en laatste artikel in de serie van de workshop design & innovatie bij Piet Hein Eek op 30 oktober 2014 gaan we in op de bewoners. We richten ons in dit verhaal op de bewoners van een sociale huurwoning en het verhaal begint op een normale donderdagavond.
Het regent buiten en het is koud, dus de verwarming staat lekker hoog en er staat nog niks gepland in de avond. Een bewoner pakt de afstandsbediening en zet de radio aan, door middel van een aantal knoppen wordt de juiste radiozender gevonden en het volume ingesteld op het wenselijke niveau. Na een tijdje is de bewoner klaar met muziek luisteren en wordt dezelfde afstandsbediening gebruikt om de radio uit te zetten en de tv te bedienen. De bewoner bepaalt zelf wat er die avond gebeurt in de woning en heeft de knoppen om dit te bedienen, op het moment waarop dat gewenst wordt. Dit komt omdat de afstandsbediening duidelijk is vormgegeven en dat iedere knop een logische vervolgactie heeft. Dit is een letterlijke vorm van ‘bewoners aan de knoppen’ die voor ons allen bekend is. Kijkend naar een renovatie van een sociale huurwoning zou het voor de bewoner zeer prettig zijn om ook te kunnen kiezen wanneer en in welke mate er gerenoveerd zal worden. Iedere bewoner heeft zo zijn eigen behoeften en wensen. Het ontwerpen van een afstandsbediening voor een renovatie zou een goede eerste stap zijn om dit te verwezenlijken.
Door Sandra Arts en Roel Simons
De opgave voor de bestaande bouw is aan het veranderen en daarmee samenhangend de traditionele rol van de architect. De vraag is wanneer zien we de architect terug in het proces? Of wordt de kennis en kunde op een andere manier geborgd? Want architectuur in de bestaande wijk is meer dan het bepalen van de juiste kleur of de indeling van het gevelbeeld. Architectuur gaat over het totale gebouw, zowel intern als extern, waar naast beeld de ruimtelijkheid van een plattegrond net zo belangrijk is.
Op de nagolven van de Dutch Design Week, waarin alles draait om techniek, design en innovatie hebben we vanuit onze weblog www. bestaandewijk.nl een inspiratieworkshop georganiseerd om de ideeën ten aanzien van design en innovatie in de dagelijkse ontwerppraktijk met elkaar te delen. Hoe kijken wij als architecten naar de huidige ontwerpopgave en hoe kijkt de opdrachtgever naar de bestaande woningvoorraad? Drie hedendaagse thema’s zijn hierbij aan bod gekomen; Ontwerpen in de serie van één, Denken in Componenten en Bewoners aan de knoppen. Door middel van een actieve workshop is het gesprek gevoerd over wat de invloed is van de vernieuwende ideeën in de bouw, op de architectuur, het beeld, de uitstraling in de woningbouw. Met als doel deze kennis met elkaar te delen.
In een artikelenserie zullen de komende weken de drie thema’s verder uitgediept worden. Samen met de acht deelnemers worden conclusies getrokken en visies gegeven voor de toekomst. 
Lees verder
Door: Dagmar Ebbeling
Bij het maken van renovatieplannen, groot of klein, is het betrekken van bewoners steeds vaker een onderdeel van de planvorming. Regelmatig zitten we om tafel met een groep bewoners, die samen een klankbordgroep vormen, om plannen door te spreken voordat deze aan alle bewoners worden gepresenteerd. Eén van de belangrijkste bijdragen van de klankbordgroep is dat we samen kunnen uitvinden aan welke veranderingen, aanpassingen en keuzemogelijkheden de bewoners het meeste behoefte hebben.
Om met bewoners over de plannen te communiceren, kunnen verschillende zaken worden ingezet. Het is belangrijk te laten zien welke keuzemogelijkheden er geboden kunnen worden, maar het is net zo belangrijk dat iedereen begrip krijgt van de kosten die daarmee gemoeid zijn. Niet elke aanpassing kan kosteloos binnen een renovatieplan worden aangeboden aan bewoners en niet elke keuzemogelijkheid wordt uitgewerkt.
Door een indicatie te geven van de kosten van een ingreep, kan beter worden afgewogen welke maatregelen zinvol zijn bij dat betreffende project. Iedereen zal begrijpen dat het geld maar één keer kan worden uitgegeven en door informatie te geven over afwegingen (kosten, werkzaamheden, effect) is het voor een klankbordgroep helder waar de keuzemogelijkheden liggen.
Herstel historische watergang in Nederhorst den Berg
Door Irene Edzes
De tijd lijkt voorbij dat alle initiatieven van hogerhand ter tafel komen. Het zijn steeds vaker gebruikers, bewoners en/of bedrijven die met ideeën komen. Op kleine schaal zijn daar tal van voorbeelden van, maar ook op het schaalniveau van de gebiedsontwikkeling wint het burgerinitiatief terrein. Een mooi voorbeeld hiervan is het initiatief bewoners om de oude trekvaart door het dorp Nederhorst den Berg te herstellen. De Nieuwe Vecht moet in belangrijke mate gaan bijdragen aan de vitaliteit van het dorp. Een nieuwe aantrekkelijke vaarroute voor recreatievaart door het dorp, met aanlegplekken in het centrum biedt reuring en nieuwe elan aan het dorp.
Bewust bezig zijn met wonen, dat leren ze tegenwoordig al op de kleuterschool. In een tijdje geleden heb ik in een uurtje proberen te vertellen wat een architect doet, aan een kleuterklas vol met 4 en 5 jarigen. Het is bijzonder om te zien hoe kinderen denken over wonen, wat vinden ze belangrijk? Vooraf had ik bedacht dat ze met allerlei voor de hand liggende termen zouden komen, maar op de vraag: welke kamers hebben jullie allemaal in jullie huis? riep tweederde: ‘een zolder! En een schuur!!’. Daarna kwamen pas de slaapkamer en woonkamer. De keuken is volgens mij helemaal niet genoemd.
Bij de situatietekening vroegen ze: ‘Waar is dan de tuin? en waar staat dan de trampoline? en waar staan de plantjes?
Door het project was iedereen wel op de hoogte van het platte en het schuine dak en zelfs een trapgevel was bekend. Maar bij het voorstel: zullen we een huis tekenen?, wilde iedereen toch graag een kasteel zien.
Kinderen vertellen natuurlijk vanuit hun eigen gevoel en hun eigen belevingswereld. En wanneer ze opgroeien zullen ze andere dingen belangrijk vinden, maar wat we moeten onthouden is dat iedereen zijn woning op zijn eigen manier zal beleven en dat, ongeacht de leeftijd, wellicht andere zaken belangrijk worden gevonden dan dat wij, met een professionele blik, kunnen bedenken.
Daarom is het belangrijk om enquêtes en workshops te houden en de bewoners in hun eigen woorden te laten vertellen waarom ze graag in hun huis wonen en tegen welke problemen ze aanlopen. Geen betere woondeskundige dan de bewoner zelf.
Deze week is er weer een workshop, ik ben benieuwd met welke nieuwe inzichten ik weer naar huis ga.
Door: Anita van Hezik
Pien en An in de Vogeltjesbuurt, de Angels in Drents Dorp, de caravan van GAME in de Driften.
Zomaar wat voorbeelden van acteurs, architecten of anderen, niet verbonden aan de corporatie of gemeente, die worden ingezet om bewonerwensen boven tafel te krijgen. Deze nieuwe, creatieve manier van participatie op het moment dat een wijk grootschalig wordt opgeknapt, komt steeds vaker voorbij.
Oude participatie
Creatieve initiatieven zijn nodig, omdat de traditionele manier van bewonersparticipatie (vergaderen, planpresentatie en ‘we nemen de opmerkingen mee’) niet meer werkt. En misschien wel nooit heeft gewerkt. Zelfs bij de stadsvernieuwing in de jaren 80 kwamen weliswaar sterke bewonersgroepen op voor de belangen van de wijk, maar de vraag was wel of dat de belangen van álle wijkbewoners waren. De betrokkenen waren vooral grijze, blanke mannen en een enkele vrouw van wie de kinderen de deur uit waren. Ik heb groot respect voor hun jarenlange inzet en de vrije tijd die ze opofferden aan ingewikkelde vergaderingen en slepende processen. Helaas zag ik de jongeren, jonge gezinnen, allochtonen en studenten, die ook in de wijk woonden, zelden op de bewonersbijeenkomsten.
En anno 2014 bestaat de gemiddelde bewonersorganisaties nog steeds uit met name autochtone mannen.
Door Irene Edzes
Hoe maken we de stad kindvriendelijker en ondersteunen we jonge gezinnen? Op basis van deze vraag begon Gezin in de stad (een initiatief van bureau Feld) twee jaar geleden aan een ontwerpend onderzoek. De resultaten ervan zijn afgelopen donderdag gepresenteerd in Amsterdam.
Onze steden mogen een gestaag groeiende groep jonge inwoners welkom heten. Dit is geen Nederlands fenomeen, maar valt ook waar te nemen in de landen om ons heen. Gezinnen blijven steeds vaker in de stad wonen, te midden van alle voorzieningen. Speelruimte voor de kinderen is daarbij een factor van belang. Maar de krap bemeten binnensteden bieden weinig ruimte voor spelend ontdekken. In de grote steden moet de ruimte worden bevochten op de geparkeerde auto’s, fietsenhordes en bakfietsblokkades. Er moet meer worden bewogen, maar waar gaan we dat doen? Lees verder
Door Anita van Hezik
Toen ik deze week de troonrede las, waarin gezegd wordt dat we van een verzorgingsstaat overgaan naar een participatiesamenleving, moest ik denken aan een lezing van Pieter Winsemius (tot 1 jan jl. lid van de WRR) die ik vorig jaar heb bijgewoond. Hij hield een inspirerend en duidelijk verhaal over burgerparticipatie, naar aanleiding van zijn onderzoek “Vertrouwen in de burger” (te downloaden op www.wrr.nl/publicaties). Winsemius zei dat er drie randvoorwaarden zijn om burgerparticipatie goed te laten verlopen:
