Door: Dagmar Ebbeling

Ik las in de Cobouw een artikel waarin heel enthousiast gereageerd wordt op het versoepelen van de regelgeving voor zelfbouwers (1). Dit omdat met (particuliere) zelfbouw er vaak veel strubbelingen zijn om het plan door alle regelgeving heen te krijgen. Op zich een goede zaak dat mensen die zelf bouwen zelf beschikking hebben over hoe hun woning er uit komt te zien. Het overreguleren is ons niet vreemd en in sommige gevallen streeft het middel het doel zeker voorbij. Maar is dat hier nu ook aan de hand? Worden deze woningen beter nu deze aanpassingen in het bouwbesluit gemaakt zijn? Of ligt het ingewikkelder?

Natuurlijk zijn er situaties waarbij de regelgeving bepaalde wensen van een ontwikkelaar tegenwerken, particulier of projectmatig.
Dat er een groot verschil is tussen projectmatige woningbouw en zelfbouw is helder. De ontwikkelaars (commercieel en corporaties) bouwen niet voor zichzelf maar voor anderen. Om deze gebruikers te beschermen is in het bouwbesluit een ondergrens aangegeven. Je zou kunnen zeggen dat dit niet nodig is voor de zelfbouwer. De zelfbouwer ontwerpt en bouwt voor zichzelf en weet goed wat hij wil hebben. Wellicht ontstaat nu de mogelijkheid tot verrassende en innovatieve oplossingen. Daarbij heeft hij adviseurs in dienst die hem daarbij helpen. Deze opdrachtgever moet zelf in de woning wonen en zal zelf een liefhebber moeten zoeken, indien hij van de woning af wil. Tot zover geen probleem.

Maar is de ondergrens voor deze verschillende onderwerpen als eisen aan de trap, daglicht en verblijfsruimte niet ontstaan door het reflecteren van de bestaande bouw? En dekt deze ondergrens niet onwenselijke situaties af ten aanzien van bruikbaarheid, veiligheid en comfort, nu en met het oog op de toekomst?
Ik kan me voorstellen dat het maken van een luie nieuwbouwtrap niet zinvol lijkt indien de verdieping enkel als zolder gebruikt wordt en er een hoofdslaapkamer op de begane grond aanwezig is. Of dat een bepaalde ruimte met iets minder daglicht toe kan, omdat de overige ruimte zoveel meer daglicht hebben. Maar dan is het toelaatbaar omdat er op een ander vlak overmaat aanwezig is. Dit is per woning anders en zal specifiek bekeken moeten worden.
Je bent als zelfbouwer niet verplicht om kundige adviseurs in dienst te nemen of om het advies op te volgen. Dit kan dus resulteren in een woning waarbij er een te kleine badkamer is, relatief weinig daglicht, kleine slaapkamers en een steile trap. Op zich is dit allemaal geen probleem, maar het kan een heel ongelukkige combinatie opleveren. En is dit wenselijk?

Het zijn juist deze onderdelen die wij in de dagelijkse praktijk tegen komen. Bij vrijwel alle woningen, waar we groot-onderhoud en renovaties uitvoeren, komen we knelpunten tegen als een te krappe badkamer waar de wastafel bijna in de douchehoek hangt, benauwde toiletten waar je met je knieën tegen de deur zit en te kleine slaapkamers waar nog geen bed op past. Daarnaast is bij vervangen van kozijnen en vernieuwen van raamindelingen daglicht altijd een discussie punt, iedereen wil minimaal dezelfde hoeveelheid daglicht dan in de huidige situatie (en liever nog wat meer).

Nu wordt (voor een specifieke groep bouwers) afgeweken van de ondergrens die is vastgesteld voor de toekomst. Waarbij de ondergrens van het verleden (Bouwbesluiteisen bestaande bouw) weer de norm wordt. Zou het niet veel logischer zijn om kritisch te kijken naar de woningen die met de nieuwbouweisen zijn gemaakt en opnieuw te leren uit het verleden. Misschien zijn een aantal eisen wel te hoog, of onnodig. Of kan de gestelde ondergrens als een advies gaan gelden, zodat men zich beter een beeld kan vormen bij de consequenties. Maar dat zou dan voor iedereen moeten gelden, en niet alleen voor een selecte groep.

Bronnen:
(1) Per 1 juli 2015 is het Bouwbesluit 2012 gewijzigd, onder andere voor particuliere bouwers. Trappen, daglichttoetreding en verblijfsgebieden en ruimten en opstelplaatsen moeten minimaal voldoen aan eisen bestaande bouw. Aan badruimten, buitenberging, buitenruimte worden geen eisen gesteld en aansluiting distributienet elektriciteit, gas en warmte is niet van toepassing.